içerik yükleniyor...Yüklenme süresi bağlantı hızınıza bağlıdır!

BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE BODRUM KALESİ-27

BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE BODRUM KALESİ-27

 

 

FİKİR AŞAMASINDAKİ İNGİLİZ KULESİ’NİN İNŞASINI ETKİLEYEN TARİHSEL SÜREÇ    

 

1409 yılı itibarıyla Adalar Denizi(Ege) kıyısında, antik başkent Halikarnas’ın bulunduğu Türk anakarasında, Karya Kralı Mausolus’un saray kalıntıları üstünde başlayan ve Hz. İsa’nın havarilerinden Katoliklerin ilk papası Aziz Petrus’a(Saint Peter) adanan Kale’nin inşası finans problemlerine rağmen hızla ilerliyordu.

 

 

Bu günlerde Magistra Naillac’ı düşündüren iki önemli sorun vardı; biri Bodrum Kalesi’nin finansmanı, diğeri de papalıktaki bölünme sorunu... Yapımına önayak olduğu ve halen inşaatı süren Aziz Petrus Kalesi’nden dolayı, Naillac’ın elinde Avrupa soylu sınıfını iknaya yarayacak, finansal destek bulabileceği  somut, prestijli bir başarı öyküsü vardı artık. Dolayısıyla, Avrupa’ya gittiğinde eli boş dönmeyeceğini düşünüyordu. Öte yandan, O, Hırıstiyan Fransa ve İngiltere arasında devam eden yüzyıl savaşlarının bitmesi gerektiğini düşünen biriydi. Bu savaşlar yüzünden gerek Rodos üssü, gerek Dodecanese(12 Ada), gerek St. Peter Kalesi’nde bulunan şövalyeler arasındaki sık sık hır gür çıkmaktaydı. Emir dinlemeyen, başına buyruk şövalye problemlerinden bıkıp usanmıştı.Yetmezmiş gibi papalık dünyasındaki bölünmeler de levanta direk yansıyordu.

 

 

St. John Şövalyeleri Amiri Philibert de Naillac; Rodos, Dodecanese(12 Ada) ve St. Peter Kalesi’nden(Bodrum) oluşan Haçlı Ordusu’nun en tepesindeki şahıstı. Sağ ve sol yanında da çok güvendiği üç teğmeni vardı. Bunlardan biri, hem turcopolier hem başmüfettiş yaptığı İrlandalı Peter Holt, diğeri Bodrum Kalesi komutanı ve başmimarı Alman(Teutonik) Şövalye Schlegelholt, bir diğeri de İtalyan Şövalye Domenico Alemania idi.

 

St. John Şövalyeleri Turcopolieri, Başmüfettiş Rahip Peter Holt, sadece İngiliz Kulesi’nin fikir babası değil, aynı zamanda tasarı-proje halindeki bu kuleye finans kaynağı bulmayı dert edinen, öte yandan hem mimarisiyle hem inşaatıyla seve seve bizzat ilgilenmeye hazır, özverili bir rahipti. İrlanda asıllı olduğu halde Clerkenwell Kilisesi’ni ve İngiltere Kralı’nı temsil etmesi diğer İrlandalıların onu hor görmesine yol açsa da geçmiş sicilinden dolayı oldukça şöhretli ve saygın biriydi. Bazı maharetleri bakımından Teğmen Schlegelholt’a çok benziyordu. Ancak Schlegelholt, herkesin gözü önünde haydut yapılı bir şövalyeyi kılıcıyla başından aşağı ikiye ayırmasıyla  meşhurdu.

 

 

1409 senesi, başka bir açıdan da çok önemli bir seneydi. Üç parçaya bölünmüş Katolik Hırıstiyanlığın merkezi Roma’da dünyanın çeşitli yerlerinden gelecek papaz ve piskoposlarının katılacağı büyük konseyler yapılacaktı. Aynı anda Benedict XIII(Avignon), Gregory XII(Roma), Alexander V(Pisa)  adında 3 Papa oluşmuştu. Bunların herbiri çeşitli ülke kiliselerinin desteklediği kardinaller ile kral, dük, baron gibi feodal güçleri temsil ediyordu.

 

 

Naillac, işte tam bu günlerde, bölünmeyi çözsün diye Alexander V  tarafından çağrıldığı için İtalya yolculuğunun hazırlıkları içindeydi. İngiltere Kralı Henry IV, Roma’daki Konsey’e bu kez ilgi gösterilmesi ve katılınması emri vermişti. Dolayısıyla,  St. John Şövalyeleri Rodos Britanya Başrahibi Walter Grendon da Roma için hazırlanmaktaydı. Nitekim, Naillac’ın emir komutasında, Şubat 1409’da, dil birlikleri başrahiplerinden oluşan kalabalık bir heyetle Rodos Limanı’ndan yelken açılmıştı. Naillac, kendi yerine vekil olarak İtalyan Teğmen Domenico Alemania’yı bırakmış,  turcopolier ve başmüfettişi Peter Holt’u ise heyetle beraber yanında götürmüştü. Grand Master gemisinde yaklaşık bir ay süren yolculuk boyunca elbette pek çok konu ele alınmıştı. İngiliz Kulesi, muhakkak ki bu konulardan biriydi...   

 

 

İngiliz Kulesi konusu, aslında büyük bir ihtimalle St. Peter Kalesi’nin inşaatına başlanıldığı 1403’te bile komuta kademesinin gündemindeydi. Sadece finans  problemi o an için çözülememişti.  1409 kışında başlayan  İtalya yolculuğunun devamı vardı. St. Peter Kalesi içinde bir İngiliz Kulesi inşa etme fikri üzerinden projenin tamamı için mali kaynak aranacaktı.  Bunun için  de heyet halinde İngiltere’ye gidilecekti.  Naillac, İngiliz soylularına Türk anakarasında İngiliz Kulesi inşa etme fikrini pazarlayacaktı. Finansal destek açısından geçmişte hep ilgisiz kalmış Britanya kraliyet üyelerini bu yolla kışkırtacağını hesap ediyordu.  İskoç, İrlanda ve İngiliz şövalyelerinin bir amaç etrafında toplanacağına inanıyordu. Atılacak bu adımlarda 1396 Niğbolu Muharebesi’nden (hezimet) beri tanıdığı Peter Holt’a, bu projenin en önemli aktörü olarak çok güveniyordu.

 

Grand Master gemisi Tiren sularına demir attığında, İtalya bahara giriyordu ve papalık konsey günleri başlamıştı..

 

 

Papa Benedict’in( XIII) 1409 itibarıyla süresi bitmiş ve yerine Venedik, Danimarka, Macar, Polonya krallıklarının desteklediği Gregory XII, Roma merkezli Papa seçilmişti. Çok ateşli geçen konsey toplantılarında taraflar birbirini  karşılıklı sapkınlık, hırsızlık, rüşvet, itaatsizlik, bölücülük vb. ile suçlayıp durmuştu. Bu blokun seçtiği Papa’yı kabul etmeyen İngiltere, Kastilya, Aragon, Fransa, Napoli, İskoçya vb. krallıklarını temsil eden papazların toplandığı, Naillac’ın da görev aldığı Pisa Konseyi’nde ise Alexander V,  papa seçilmiş; Roma yerine de Pisa, papalık merkezi ilan edilmişti. Naillac, Pisa genel kuruluna katılan kardinallerin güvenliğini sağlama görevi üstlenmişti. Beraberinde getirdiği Rodos başrahipleri, İskoç başrahip John de Bynnynge başta, Pisa konseyinin destekçisiydi. Almanya, Hollanda, Portekiz vb. den oluşan üçüncü blok ise papalığın tamamen kalkmasını istiyordu. 

 

 

İNGİLİZ KULESİ;  FİKİR AŞAMASINDAN, İNŞA AŞAMASINA...

Naillac ve heyeti, 1410’a girildiği sene, yeni papanın seçiminin hemen ardından Alexander V’in elçisi sıfatıyla İngiltere yolculuğuna başlamıştı. Rodos’tan kendilerini getiren gemi, bu kez Londra’ya doğru yelken açmıştı. Ziyaretin ilk durağı da Clerkenwell’deki St. John Rahipleri Karargahı idi. Naillac’ın elinde Alexander V’in kaleminden çıkan ve Bodrum’da inşası devam eden St.Peter Kalesi ile bu kale içine yapılması planlanan İngiliz Kulesi için finansal destek sağlanmasını önerip rica eden çok önemli resmi bir evrak vardı.  

 

 

Rodos merkezli Haçlı Ordusu’nu düşünmeyi hiç ihmal etmeyen Naillac, Peter Holt ile beraber gittiği İngiltere ile İrlanda’da epey miktarda soylu malikanelerin kapısını çalıp St. John Şövalyeleri için bir dizi finans görüşmeleri yapmıştı. Kral Henry IV’in kendisi,  onun dük oğulları, Galler Prensi, York Dükü ve William Fitzhugh gibi pek çok soylu aile ziyaret edilenlerden bazılarıydı. Bunlardan Fitzhugh ailesi, 1409 sonbaharında Bodrum’a mobilya, kereste, ok yay takımları, kumaşlar vb. bir gemi dolusu yardım göndermişti; dolayısıyla, diğerlerinden daha değerli ve önemli bir aileydi.

 

 

Heyetin İtalya’ya dönüşünün ardından, Naillac, Fransa’ya giderek mensubu olduğu Bery Dükalığı başta, bazı Frenk soylularını ikna etmeyi başarmış, nihayetinde Rodos’a çeşitli ayni yardımlar ve para gönderilmesini sağlamıştı. Üstelik bu finansal kaynaklarının içinde bizzat kendi parası da vardı.

 

Sonraki aylarda da İngiltere ve Fransa kralları arasında hem mekik dokuyan hem yazışmalar yapan Naillac, savaşa son verilmesi konusunda bir türlü başarılı olamayınca, öte yandan bölünme sorunlarının çözüme kavuşmaması yüzünden Rodos’a geri dönmeyi(1419’e kadar) ertelemişti. Bu arada, İtalya’da  Hırıstiyan dünyasının bir kısmını şaşırtan ve üzen  elim bir vakıa cereyan etmişti.  Alexander V, Bologna’da, Kardinal Baldassare Cossa yanındayken  4 mayıs 1410'da zehirlenerek aniden, şüpheli bir şekilde vefat etmişti. Ortalık yeniden iyice gerilip karışmış; Naillac’a yüklenen misyon daha da artmıştı. 10 mayıs 1410'da, ölen papanın yerine Pisa Başrahibi olarak Priamo Gambacorti'yi tanımıştı.

 

 

İtalya ve İngiltere seyahatinin üzerinden bir yıl geçtikten sonra, 1411’de, vekil Grand Master Domenico Alemania; 2 yıl sonra, 1412’de ise Bodrum Kalesi’nin ilk mimarı ve komutanı olan Alman(Teutonik) Şövalye Schlegelholt  vefat etmişti. Schlegelholt’la başlayan kale inşaatı onuncu yılını doldurmuştu. Ondan sonra gelecek kale komutanı sadece idari ve askeri konuları değil, aynı zamanda mimari ve inşai tüm işleri de becerecek biri olmak zorundaydı. Bodrum Kalesi içinde İngiliz Kulesi projesine  fiilen başlanılmasının da vakti gelmişti.  

 

 

 

Günümüzdeki arşiv ve belgelere dayanan araştırmalar, İngiliz Kulesi’nin inşaatına başlanması hakkında kesin bir tarih vermemektedir. Arşiv belgeleri öncesinde yapılan araştırmalar ise inşaat başlangıcına yanlış olarak daha geç bir tarih vermektedir. Kule’nin bitiş tarihi hakkında ise gerçeğe en yakın bilgiler Prof. Anthony Luttrell’e aittir. Prof Vaivre Jean Bernard, Luttrell’in fon toplama ve hac ziyaret belgelerinden yola çıkarak 1436 gibi kulenin tamamlanmış olduğu yorumuna katılmaktadır.   

 

Özet olarak belirtmek gerekirse, Bodrum Kalesi içinde İngiliz Kulesi yapılmasının iki baş aktöründen biri  ünlü şövalye  Peter Holt, diğeri ise Rodos St. John Şövalyeleri başrahibi ve kumandanı Philibert de Naillac’tı. İngiltere kraliyet mensupları ve Clerkenwell Kilisesi’ne resmi yazı göndererek ilk finansal kaynak akışını sağlayan Pisa’daki Papa Alexander V’i de bu önemli aktörlerin arasına katmak yanlış olmayacaktır...

 

Bir sonraki bölüm, Bodrum Kalesi Garnizonu’nun ilk İngiliz Komutanı ve turcopilierliğin açılımı ile devam edecek.

 

mehmet çilsal-tarih araştırmacısı

Bodrum, Ağustos 2019

 

KAYNAKLAR(Kitap ve Makale)

 

KNIGHTS HOSPITALLERS OF THE VEN. TONGUE OF ENGLAND IN MALTA by Canon Mgr. A. MIFSUD https://ia802603.us.archive.org/0/items/KnightsHospitallersOfTheVenerable/KnightsHospitallersOfTheVenerable_text.pdf

 

Kaynak: The Prior of the Knights Hospitallerin Late Medieval England, Simon Phillips. https://www.academia.edu/1512809/The_Prior_of_the_Knights_Hospitaller_in_Late_Medieval_England

 

Prof  Vaivre Jean Bernard de - Le château Saint Pierre et ses campagnes de construction.   http://www.persee.fr/doc/piot_1148-6023_2010_num_89_1_1727

 

The Military Orders Volume II: Welfare and Warfare , by Helen Nicholson - Malta, Kod 339, fols 234-235v  The Military Orders Volume II: Welfare and Warfare https://books.google.com.tr/books?isbn=1351542567

England and the Crusades, 1095-1588  by Christopher Tyerman -  s 314 https://www.press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/E/bo3622010.html

 

THE HOSPITALLERS OF RHODES BETWEEN TUSCANY AND JERUSALEM : 1310-1431 by Anthony LUTTRELL https://www.brepolsonline.net/doi/pdf/10.1484/J.RM.2.305507

 

Site Linkleri

http://lecrac.blogspot.com.tr/2014/03/castle-of-st-peter-bodrum.html

 

http://www.bodrum-museum.com/english-tower/

 http://romeartlover.tripod.com/Bodrum1.html

 

 

Bu yazı 8080 defa okunmuştur.
YAZARIN DİĞER YAZILARI
FACEBOOK YORUM
Yorum