içerik yükleniyor...Yüklenme süresi bağlantı hızınıza bağlıdır!

1440 MEMLUK KUŞATMASI ÖNCESİ RODOS ST. JOHN ŞÖVALYELERİ’NİN DENİZ GÜCÜ

 

 

 

 

 

BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE BODRUM KALESİ-32

 

1440 MEMLUK KUŞATMASI ÖNCESİ RODOS ST. JOHN ŞÖVALYELERİ’NİN DENİZ GÜCÜ

 

1440 ve sonrası yıllar, Rodos Dünyası’nın tamamının teyakkuza geçtiği yıllardı. St Peter(Bodrum) Garnizonu’nun toplam mevcudu Kale’de  50, sahil güvenlik gemisinde 40 olmak üzere 90 şövalyesi, buna ilaveten hergeçen gün takviye edilen çok sayıda paralı askeri ve diğer muharip olmayan personelden oluşuyordu.  

 

 

Bahara girildiğinde St.Peter(Bodrum) Kalesi de dahil  tüm garnizonlar olası bir Memlük saldırısına hazır vaziyette bekleme içindeydi. İlk temasın öncelikle bir deniz muharebesi  olacağı kesindi. Ancak, Rodos Karargahı ezelden beri gerçek bir deniz gücüne, öyle büyük bir donanmaya sahip değildi. Sadece iki kadırgaları vardı ve bunların da vazifesi Dodecanese sularında devriye gezmekti. Bölgesel bir tehdit durumunda bu devriye gemilerinin sayısı 2-3 katına çıkarılmaktaydı. Savaş ihtimali söz konusu olduğunda ise Roma, İspanya, Burgundy, Venedik, Napoli gibi büyük merkezlerden gönderilen gemi ve askeri güçlerden oluşan geçici bir donanma oluşturuluyor, başına da İtalyan bir amiral tayin ediliyordu. Fransız Dili(Auvergne) mensubu Mareşal ise kara savaşlarının başkumandanıydı. (1*) 

 

 

GM Lastic’in, Aragon Kralı Alfonso vasıtasıyla yapmaya çalıştığı barış görüşmeleri boşa çıkmış muhtemel Memlük saldırısı nedeniyle yaptığı imdat çağrısına Papalık’tan olumlu bir cevap gelmemişti. Oluşturulmuş büyük Haçlı Donanması ise Balkanlarda Osmanlılarla meşgüldü. Tek çare olarak, toplarla teçhiz edilmiş özel filolara sahip, Rodos Karargahı’na bağlı, sadece savaş zamanlarında gemilerini Şövalyelere tahsis eden tüccar ya da korsanlar kalmıştı geriye. Bu tüccarlardan biri olan  Fantino Quirini,  kendi himayesi altındaki Cos, Kalyminos ve Nissyros'tan sorumluydu örneğin. Öte yandan, kendi şahıslarına ait özel mülk niteliğindeki silahlı gemilere sahip şövalyeler de vardı Rodos’ta. Dolayısıyla, kritik anlarda böylesi zengin şövalyelerden, tüccarlardan, hatta korsanlardan ciddi meblağlar karşılığında gemi kiralanabilmekteydi.(1*age)

 

Memlük savunması, Dodecanese’den toparlanan filolarla yapılacaktı...

 

 

İNGİLTERE’DE DURUM

 

Aynı sene(1440), Fransa-İngiltere yüzyıl savaşlarına mola verilmişti. Öte taraftan, Latin Dünya’nın Kralı Alfonso, elçiler göndererek ticari mal, erzak vb. taşıyan Portekiz  kraliyet gemilerine korsanlık edip yağma yapan İngilizleri krallarına şikayet etmiş Britanya Kralı Henry VI, buna karşılık sorumluların en kısa zamanda tespit edilip cezalandırılacağı şeklinde mektup yazmıştı.(2*)

 

 

Yine aynı sene, Kral Henry VI tarafından Rodos Britanya Dil Birliği Başrahipliği’ne Robert Botyll adında bir papaz tayin edilmişti. Bir önceki bölümde de değinilmiş olan ünlü rahip Botyll’nin Rodos’a geliş tarihine ilişkin İngiliz kaynaklarının birbirini tutmadığını yeri gelmişken belirtmekte fayda var. Yüzyıl savaşlarından kaynaklanan nedenlerle Levant’a yardım ve asker gönderme konusunda Krallık ile Kilise’nin(Clerkenwell) arasında derin bir ihtilaf bulunmaktaydı. Kral için Fransa ile savaş öncelikliyken, Kilise için Roma(Papalık) ve Hıristiyanlık öncelikliydi. Ancak, gündemdeki Memlük tehlikesi nedeniyle Kral’dan nihayet beklenen izin çıkmıştı. En güvenilir soylu ünvanına sahip Rahip Botyll’e, Rodos yolculuğuna çıkarken hazineden para, silah ve gıda yardımı ile bir de gümüş ihracat lisansı verilmişti. Bu arada, Newcastle-Flanders bölgesi ayanı olan Focald Rochechuart, 100 kişiyle Botyll'e eşlik edecekti(3*). Bahsedilen bu 100 kişi muhtemelen(?) Memlük savaşı için gönderilmekteydi ve Rodos’un tek İngiliz yapısı olan  Bodrum Kalesi’ndeki İngiliz Kulesi’ne yerleştirilecekti...  

 

 

Bir Bourgogne(d'Auvergne) soylusu olan Grand Master Lastic, Turkopol yapılanmasının işlevsiz, işe yaramaz durumuna rağmen olası Memlük kuşatmasına karşı askeri savunma tedbirlerinin idaresini İngiliz Dil Birliği’ne bırakmıştı. Kral Henry VI’nın yazdığı mektup da zaten Turcopollük kurumunun yeniden ihdas edilmesini talep ediyordu. Sıkıntıların başında kaynak kıtlığı ve tedarik zorluğu yatıyordu.Yerlilerden oluşan Turcopolierlerin erzak, yem, saman vb. için karargah ve manastıra sık gelip gitmeleri eldeki tüm kaynakları kuruttuğu gibi,  rahipleri de öfkelendirmekteydi. Yeni tayin edilen Rahip Robert Botyll,  işlerin böyle gidemeyeceğini, Rodos komuta kademesindeki herkesin iaşe ve bakım maliyetlerine katkıda bulunmasını istemiş sonra da Turcopolierlere özel bir mahalle kurmuştu. Botyll, komutanların herbirinin kendi birlik ve kurumlarından, köle ve seyislerinden, hara, at, ahır, saman vb. sorumlu olduğunu, herbirine inşai amaçlı kereste sağlanacağını taahhüt etmişti.(4*)

 

Henüz Levant’a ayak basmış olan Şövalye Rahip Robert Botyll’nin görmek istediği ilk yer, muhakkak ki St. Peter(Bodrum) Kalesi’nde inşa edilen ve yüksek rakamlara malolduğu için Londra’da çok fazla konuşulan İngiliz Kulesi’ydi. Ancak, Kule’nin kullanımıyla ilgili Latinlerle aralarındaki sorun hala devam etmekteydi.  

 

 

Diğer taraftan, Amirallik makamı İtalyanların elinde olmasına rağmen Dodecanese’deki(12 Ada)  vazifelerinde başarılı olan İngilizler, eskiden beri ödül olarak Bodrum Kalesi ile devriye  gemilerine tayin edilmekteydi. Bu yüzden, adına donanma denemeyecek emanet deniz gücünün bünyesinde Bodrum Kalesi’nden hatırı sayılır ölçüde Britanyalı şövalye ve paralı asker bulunmaktaydı. GM Lastic, savunma tedbirleri sorumluluğunu Rodos’a henüz gelmiş  Rahip Robert Botyll’e boşu boşuna vermemişti yani.

 

 

MEMLÜK DONANMASI VE RODOS SEFERİ

 

Nihayet tüm hazırlıklarını bitirip kuzeye doğru yelken açan ve haraçgüzarlıkları Kıbrıs üzerinden Castellorizo’yu (Meis Adası) yağmalayıp geçen Memlük güçleri, 25 Eylül 1440’ta Rodos açıklarında volta atmaya başlamış, çok geçmeden surlara yakın bir koyda demirlemiş, ancak hemen arkasından beklenmedik bir baskın yemişti. 7 kadırga ve 10 diğer küçük gemiden oluşan Şövalye Filosu, bu baskın sırasında topçu ve Grek Ateşi kullanmış, her iki taraf da ağır kayıplar vermişti(5*).

 

Çetin geçen muharabelerde Memlükler hiç ummadıkları korkunç bir mukavemetle karşılaşmış Rodos Şövalyeleri 1426’da Kıbrıs’ta karşılaştıkları o Franklardan çok daha baskın, kat kat kuvvetli çıkmıştı. (6*) 

 

Rodos’un bu haliyle düşürülmesinin imkânsız olduğu anlayan Memlükler, 18 Ekim 1440’da Türk topraklarında kıyılaya kıyılaya Mısır’a dönerken önlerine çıkan adalarda  bilhassa Şövalyelere ait mal ve mülkleri talan etmiş, adalar ahalisinden bir çok insanı esir alıp yanlarında götürmüştü. “Ada Memlükler tarafından yağmalandı ve sakinlerinin çoğu Afrika'ya köle olarak alındı” (4*age-Bosio, Istoria, s. 214–15).

 

 

1440 RODOS BASKINI TARAFLARA NE ÖĞRETMİŞTİ?

 

GM Jean de Lastic, 1440 Memlük saldırısının arkasının geleceğini bildiği için Papalık’tan bir kez daha yardım talep etmiş ayrıca Aragon, Valencia, Mayorca, Barcelona, Sardunya, Korsika, Sicilya, Napoli’nin dahil olduğu coğrafyada hükümdar olan Kral Alfonso ile Avrupa’daki  diğer prens, dük, baron ve benzerlerine mektuplar göndererek 6 Kasım 1440’taki Memlük çarpışmasında gösterdiği kahramanlıkları, kazandığı zaferi anlatmış ve   yardım çağrısında bulunmuştu. Lastic, bu mektuplarında Osmanlı’nın gönderdiği altınlarla gittikçe büyüyen, insanlık ve Hırıstiyanlık için tehdit haline gelen Sultan Çakmak'ı, çağın “Yeni İskenderi” olarak tarif etmişti. Avrupa’ya verilen mesaj belliydi “size de Rodos’u güçlendirmek yakışır”(7*)

 

 

Diplomasiyi hiç ihmal etmeyen Lastic, emri altındaki tüm birimlere Dodecanese’de(12 Ada) ne kadar sur, kale, kule varsa hepsinin gözden geçirilmesi, tamir edilip tahkimatlara girişilmesi silah, mühimmat, erzak stokları yapılması yönünde sıkı talimatlar vermişti. Bir müddet sonra ilk olarak kendi dil bölgesi olan Burgonya’dan, az bir miktar da Katalanya’dan yardım gelmiş, böylece yerel imkanlarla hummalı, topyekün bir hazırlık sürecine girilmişti.

 

Öte yandan, ülkesine dönen Sultan Çakmak, tertip ettiği askeri gücün düşmanla kıyaslanamayacağını ve Ada’nın fethi için daha kapsamlı bir sefere ihtiyaç olduğunu anlamış ikincisi için yeni gemiler inşa edilmesinin yanında eskilerin de onarılıp hazır hale getirilmesi talimatları vermişti.

 

 

Devam edecek...

 

mehmet çilsal-tarih araştırmacısı

 

KAYNAKLAR(kitap+makale)

 

1*- THE HOSPITALLERS OF RHODES AND THEIR VOW OF POVERTY IN THE 15th CENTURY (1420-1480)-Pierre Bonneaud

 

2*- OFFICIAL CORRESPONDENCE OF THOMAS BEKYNTON: SECRETARY TO KİNG HENRY VI, AND BISHOP OF BATH AND WELLS: VOLUME 2 (CAMBRIDGE LIBRARY COLLECTION - ROLLS) PAPERBACK –15 NOV 2012 by Thomas Beckington-(Portekiz Kralı Alfonso’ya mektup, 10 mayıs 1440)

 

3*-THE NATIONAL ARCHIVES, PUBLIC RECORD OFFICE(TNA)-THE PRIOR OF THE KNIGHTS HOSPITALLER IN LATE MEDIEVAL ENGLAND by Simon Phillip

 

4*-KNIGHTS HOSPITALLERS OF THE VEN. TONGUE OF ENGLAND IN MALTA      by Canon Mgr.A.Mifsud (Rome) (Librarian of the Public Library)

 

5*- THE HOSPİTALLERS AND CONCEPTS OF ISLAND EXİSTENCE by Simon Phillips

(MALTA, COD. 354, FOL. 103, PUBLISHED IN PAULİ, CODİCE DİPLOMATİCO, II, 121-123. CF. Bosio, Istoria, II, 158-159.)

 

6*-NEGOTIATION AND WARFARE: THE HOSPITALLERS OF RHODES AROUND

AND AFTER THE FALL OF CONSTANTINOPLE (1426-1480)-by Pierre Bonneaud

 

7*- ESSAİ DE CHRONOLOGİE DES CAMPAGNES DE CONSTRUCTİON DU CHÂTEAU SAİNT-PİERRE BODRUM, Monsieur Prof. Jean-Bernard de Vaivre

 

 

Bu yazı 6832 defa okunmuştur.
YAZARIN DİĞER YAZILARI
FACEBOOK YORUM
Yorum