içerik yükleniyor...Yüklenme süresi bağlantı hızınıza bağlıdır!

Bodrum Kalesi’nin, 1450’lere kadar Türk ya da Memlük tehditiyle karşılaşmama sebebi neydi ?

St.Peter(Bodrum) Kalesi, 15’nci yüzyılın ikinci yarısına kadar çok ciddi tehditlere maruz kalmamıştı.

 Bodrum Kalesi’nin, 1450’lere kadar Türk ya da Memlük tehditiyle karşılaşmama sebebi neydi ?
Haberi Sesli Dinle

 Bodrum Kalesi’nin, 1450’lere kadar Türk ya da Memlük tehditiyle karşılaşmama sebebi neydi ? 

 

 Mevcut kaynakların belirttiğine göre bunun en önemli sebebi Rodos Karargahı’nın ta 1409’dan beri garnizon komutanlarına Türklerle çatışmaya girmekten kaçınmaları için sürekli talimat vermesiydi. Bir diğer sebep ise, Şövalyelerin 1440’tan itibaren Memlük, 1454’den itibaren de Osmanlılar ile sürekli savaş haline rağmen, tezat gibi gözükse de  and, kafir, günah, gaza, düşman gibi kavramları rafa kaldırarak sık sık barış antlaşmaları imzalamalarıydı. Çünkü, savaş ya da barış yapabilmeleri için önce hayatta kalmaları gerekiyordu. Dodecanese’de(12 Ada) yaptıkları ziraat kendilerine yetmiyordu ve  hayatlarını idame ettirmek herşeyin önüne geçmişti. Bu zorunluluk nedeniyledir ki bir yanda muharebeler, diğer yanda alışverişler devam edebiliyordu. (1*) 

 

 

Rodos Karargahı, güttüğü bu politikasının en güzel pratik sonuçlarını St.Peter(Bodrum) Kalesi’nde  görmüştü. Garnizondaki Şövalyeler, bazı kritik dönemlerde çok ihtiyaç duydukları halde kale dışına çıkıp çalı çırpı, ağaç, odun bile toplamıyordu.(2*)    

 

 

Memlükler(Mısır-Kölemen)  

15.ci yüzyılın ikinci yarısına doğru Akdeniz’de dengeler hissedilir ölçüde değişmeye başlamıştı. Memlükler artık eskisi gibi değildi. 14. yüzyıl boyunca aralarında bölünmüş olmaları nedeniyle Venedik ve Cenova ile yaptıkları baharat ticaretinden elde ettikleri kârı düşündükleri için bölgede saldırgan bir askeri politika yürütmemişlerdi. Ne zaman ki Kıbrıs ve Aragon Krallığı ile Katalan Şövalyeleri onları rahatsız etmeye başlamış, o zaman tutumlarını değiştirmek zorunda kalmışlardı. Kıbrıs Kralı Janus ve Şövalyelerin bir olup sahillerine kadar gelerek İskenderiye'yi yağmalamaları, yanısıra Aragon Kralı’nın bunlara destek vermesi, Memlük Sultanı Barsbay’ı çok kızdırmıştı. Donanmasında bazı yenilikler gerçekleştirmiş olan Sultan, cevap olarak ülkesindeki Katalan tüccarların hepsini  İskenderiye hapishanesine atmış,  ardından 1426'da Kıbrıs'ı işgal etmiş ve Kral Janus’u esir alıp Kahire’ye götürmüştü. Şeker kamışı üretiminden dolayı Kıbrıs'ta önemli çıkarları bulunan  Grand Master Antonio Flovia, arabuluculuk için devreye girmiş; Kral Janus, ancak 200.000 ducat fidye ile yıllık 5000 ducat haraç ödemeyi kabul edince özgür kalabilmişti. (3*)  

 

 

1437’de Rodos’un yeni Grand Master’ı Jean de Lastic olmuştu(1437-54). Lastic, Auvergne’den gelir gelmez Şövalye Karargahı’na bağlı casuslar tarafından Memlükler ve Türkler hakkında derhal bilgilendirilip uyarılmış; bunun üzerine barış sağlama ümidiyle öz yeğenini görüşmeler yapması için elçi sıfatıyla Memluk Sultanı’na yollamıştı. Sultan’ın haraçgüzarı durumundaki Kıbrıs meselesine de vakıf olmak isteyen GM Lastic, 1435-37’de Bodrum Kalesi Komutanlığı yapan(İtalyan Kulesi’nde iki serçenin bakıştığı ilginç armasıyla ünlü), daha sonra Rodos Amiralliğine yükselen Katalan Şövalye Angelo Muscettola’yı Kıbrıs barış garantörlüğü kumandanlığına atamış; ona bu yeni görevinin hediyesi olarak 8 yaşında Kıbrıslı Rum bir köle armağan etmiş; ayrıca 30 Nisan 1437’de Rodos’tan ayrılmadan önce  refakatçi olarak yanına 2 şövalye ve 3 rahip katmayı da ihmal etmemişti...(4*)  

 

 

Aslında Lastic’in düşmana elçi göndermek türünden başına buyruk davranışlarını Papalığın kabul etmesi mümkün değildi. Ama yine de O, 1438'de Memlüklerle ateşkes imzalamayı başarabilmişti. Öte yandan, kritik noktalara en uygun şahsiyetleri tayin ederek bölge savunmasını garantiye almayı düşünüyordu. Bodrum Garnizonu’na yaptığı atama, işte böyle bir tayindi.

 

Memlük-Türk ittifakı/ Hıristiyan ittifakı

 

Padişah 2. Murad’ın başında olduğu Osmanlı Ordusu, Sırp topraklarına girmiş;   Balkanlar’dan Kuzey ve Batı’ya doğru hızla genişliyordu. Türk istilaları doğal olarak Hıristiyan Avrupa krallıklarını ittifaka zorluyordu.  Aslında bu ittifakın tohumu, 1438'de Ferrara’da yapılması gereken, ancak veba salgını nedeniyle 1439’a ertelenip Floransa’da yapılan konseyde atılmıştı. Konseye Ortodoks, Apostilik, Kıpti olmak üzere; Konstantinopolis  PatriğiHeraclea(Ereğli) Metropolitanı, Efes, Kiev, Sardesİznik, Trabzon,vd. piskoposları; Rodos Başpiskoposu, Ermeni ve bazı Doğu kiliseleri katılmıştı. Papa  Eugene IV, öngörülen uzlaşma gerçekleştiği takdirde askeri ve mali yardım yapılacağı sözü vermişti. Amaç, Hıristiyan kiliselerin yeniden birleşmesi, reformlar ve  halklar arasında barışın restorasyonu olsa da genişleyen İslam(Osmanlı+Memlük) tehlikesi motive edici faktörlerin başında geliyordu. Nitekim, kurulan ittifakların meyvesi savaş alanlarında alınmaya başlamış; Osmanlı ilerlemesi durdurulmuştu...

 

 

Öte yandan, Memlük Sultanı Barsbay’ın ölümünden sonra yerine Jakmak(Çakmak) geçmişti. Tahta çıkan bu yeni Sultan, Sünnilikten Şiiliğe dönüşerek gittikçe yayılmacı bir devlet haline gelen  Safevi Devleti tehlikesi ile Rodos Hospitaller Şövalyeleri’ne karşı Osmanoğulları ile ittifak kurup bir pakt imzalamıştı. Rodos Karargahı çok geçmeden bu antlaşmayı bir biçimde duymuştu. Artık  Memlük ilişkilerinde sorun çıkacağı, 1438  ateşkes antlaşmasının bozulacağı aşikardı. Mısır’da bulunan Tüccar  Pere Torelles, Bertrand Jameron gibi Rodos casuslarının İskenderiye'de donanma hazırlıklarına başlandığı yönündeki istihbaratı GM Lastic’in öngörüsünü doğrulamıştı.

 

 

 

Bodrum Kalesi Garnizon Kumandanı İngiliz Dili Başrahibi Robert Botyll

 

1440’a girildiğinde başgösteren ve Şövalyeler dünyasını(Dodecanese) sıkıntıya sokacak olan Memlük tehlikesi, St. Peter Kalesi ve Rodos üssü dahil 12 Ada’nın hepsi için yeni tahkimatlar, yeni tedbirler anlamına geliyordu. 

 

 

GM Jean de Lastic, İngiliz Dil Birliği başrahipliğine Robert Malory’nin yerine Robert Botyll’yi atamıştı. Enteresan bir şahsiyet olan Başrahip Botyll hakkında belgelerin birinde şu satırlar yazılıdır:Rodos’a daha ilk ayak bastığında gördükleri karşısında müthiş acı çekmiş, perişan duruma bir son verilmesi maksadıyla Türklere karşı bir sefer hazırlığı için Tanrı ve İsa’ya yalvarıp yakarmış, GM Lastic ve Papalığı iknaya çalışmış, geri kalan günlerinde ise Britanya Kralı onuruna açlık oruçları tutarak  diğerlerine örnek olmuştu.” (5*) 

 

Lastic, Britanya Başrahibi Robert Botyll’i kısa bir müddet sonra aynı zamanda Bodrum Kalesi Komutanı olarak da vazifelendirmişti. Bu Papaz Komutan, daha evvelce bir nebze değinildiği gibi Rodos dünyasındaki Fransız tekelinden; yolsuzluk yapan, ruhunu satmış, mal-mülk-para peşinde koşan şövalyelerden nefret eden biriydi. İngiltere Kilisesi(Clerkenwell), bu müthiş rahip öncülüğünde ilk kez devlet işlerine daha fazla dahil olmaya başlamış; hatta krallık, bazı askeri komuta merkezlerinin kapatılması yoluna bile gitmişti.(6*)  

 

 

Nitekim 1440 eylül ayında, Şövalyelere ait Castellorizo ​​(Meis) adasını yağmalayan 18 kadırgadan müteşekkil Memlük donanması, Rodos limanı açıklarında dolaşmaya başlayınca bu saldırıların arkasının geleceğini bilen GM Lastic, Papalık’tan yardım istemişti.

 

İngiliz Başrahip Robert Mallory’nin 1435’de Bodrum Kalesi içindeki İngiliz Kulesi kampanyası sırasında oluşturduğu askeri birlik, çok işe yarayacak gibi gözüküyordu. Grand Master Lastic, muhtemel Memlük kuşatmasına karşı askeri savunma tedbirlerinin idaresini St. Peter (Bodrum) Kalesi Kumandanı Robert Botyll’e vermişti. Dodecanese(12 Ada)  kıyılarında devriye ve gözetleme ile kara ve denizde düşmanla temas sorumluluğu, zaten turcopilerlik görevini icra eden Britanya Birliği’ndeydi (İrlanda+İngiliz +İskoç+Gal).(6*age)

 

 

KAYNAKLAR(Kitap-Makale):

 

(1*)-SOME EXTERNAL INSIGNIA OF OFFICE FOR DIGNITARIES OF THE ORDER OF ST JOHN OF JERUSALEM, CYPRUS, RHODES AND MALTA, by John Joseph Fitzpatrick Kennedy

(2*)-MAUSSOLLEION AT HALICARNASSOS, S. 165., by Anthony Luttrell.

(3*)-NEGOTIATION AND WARFARE(müzakere ve savaş), THE HOSPITALLERS OF RHODES AROUND AND AFTER THE FALL OF CONSTANTINOPLE; 1426-1480 by Pierre Bonnead

(4*)-SAINT GEORGES CHEZ LES HOSPİTALİERS DE SAİNT-JEAN DE JÉRUSALEM-Prof. Jean-Bernard de Vaivre

(5*)-OFFICIAL CORRESPONDENCE OF THOMAS BEKINGTON: Secretary to King Henry VI, and Bishop of Bath and Wells: Volume 2 (Cambridge Library Collection - Rolls) Paperback – 15 Nov 2012, by Thomas Beckington/(10 Şubat 1442 Westminster, 304 no, sayfa 87)

(6*)-ENGLISH CONTRIBUTIONS TO THE HOSPITALLER CASTLE AT BODRUM IN TURKEY: 1407–1437, Anthony Luttrell

https://www.taylorfrancis.com/books/e/9781351542562/chapters/10.4324%2F9781315085920-13

 

 

 

 

 

Tarih: 05-01-2020

FACEBOOK YORUM
Yorum